Ortopedi Nedir?

Kas ve iskelet sistemi hastalıklarıyla ilgilenen tıp dalıdır. Ortopedi kemik, eklem, kas, tendon ve bağ dokularını inceler. Kırıklar, çıkıklar ve burkulmalarla ilgilenir. Doğuştan ya da sonradan oluşan deformiteleri tedavi eder. Spor yaralanmaları da bu alanın konusudur. Cerrahi ve fizik tedavi yöntemleri uygulanır. Hareket sistemini iyileştirmeyi amaçlar. Ağrıyı azaltmak da hedeflenir.

Ortopedi Hangi Hastalıklarla İlgilenir?

Kemik kırıkları darbe, düşme veya trafik kazaları sonucu kemiklerde oluşan çatlak ya da tam kırılmalardır. Ortopedistler, kırığın tipine göre alçı, atel, cerrahi vida/plaka yöntemleriyle tedavi uygular. Çıkıklar, eklem yerindeki kemiklerin normal pozisyonundan kayarak yerinden çıkmasıdır. Genellikle omuz, dirsek ve kalça eklemlerinde görülür. Ortopedi uzmanları çıkığı yerine oturtur ve sonrasında iyileşme sürecini yönetir.

Diz ekleminde bulunan menisküs, ani dönme veya zorlama hareketleriyle yırtılabilir. Özellikle sporcularda görülür. Ortopedist, fizik tedavi ya da cerrahi seçeneklerle tedavi planlar. Omurlar arasındaki disklerin yerinden kayması sinir sıkışmalarına neden olur. Ağrı, uyuşma ve hareket kısıtlılığı yaşanabilir. Ortopedistler fıtık şiddetine göre ilaç, fizik tedavi veya ameliyat önerir. Skolyoz, omurganın yana doğru eğilmesidir. Genellikle ergenlik döneminde fark edilir.

Ortopedistler skolyozun derecesine göre korse, egzersiz ya da cerrahi tedavi uygular. Kalça çıkığı, doğuştan veya sonradan gelişebilen bir durumdur. Özellikle bebeklerde doğuştan kalça çıkığı erken teşhis edilmezse kalıcı sakatlığa neden olabilir. Ortopedi uzmanları özel cihazlarla düzeltme veya cerrahi tedavi uygular. Osteoartrit, eklemlerdeki kıkırdağın aşınmasıyla meydana gelir. Genellikle yaşlanmayla birlikte görülür. Diz, kalça, omuz gibi büyük eklemleri etkiler. Ortopedistler ağrıyı azaltmak ve hareketliliği artırmak için tedavi planı oluşturur. Romatizmal eklem hastalıkları, eklem ağrısı, şişlik ve sertlikle seyreder. Genellikle bağışıklık sistemiyle ilgilidir.

Ortopedi bölümü, fizik tedavi ve romatolojiyle birlikte çalışarak tedavi sürecini yönetir. Ayakta aşırı zorlanmaya bağlı oluşan topuk dikeni, taban çökmesi gibi sorunlar da bu alana girer. Tabanlık, egzersiz ve bazen cerrahiyle tedavi edilir. Özellikle futbol, basketbol gibi sporlarda kas, bağ ve tendon yaralanmaları sık görülür. Ortopedistler, sporcuların hem tedavi sürecini hem de sahaya dönüşlerini planlar. Tendon kopmaları, kas yırtıkları gibi durumlar ani zorlamalar ya da yaşa bağlı dejenerasyonla ortaya çıkar. Ortopedistler bu tür dokuların onarımıyla ilgilenir. Çarpık ayak, eğri bacak, doğumsal kalça çıkığı gibi doğuştan gelen ortopedik problemler bebeklikte teşhis edilerek tedavi edilmelidir. Ortopedistler bu süreci titizlikle takip eder.

Ortopedi Randevusu Ne Zaman Alınmalı?

Eğer birkaç günden uzun süren ve dinlenmeyle geçmeyen bir kemik ya da eklem ağrınız varsa ortopedi randevusu almalısınız. Bu tür ağrılar; kireçlenme, romatizma veya başka kas-iskelet sistemi hastalıklarının habercisi olabilir. Kol, bacak, diz ya da omuz gibi eklemlerde hareket ederken zorlanma veya sertlik hissediyorsanız bu durum tedavi gerektirebilir. Hareket kabiliyetinizin azalması günlük yaşantınızı etkiliyorsa görünmek faydalı olacaktır.

Yürürken aksama, denge kaybı, merdiven çıkarken zorlanma gibi şikayetleriniz varsa bu belirtiler diz, kalça veya ayak bileği sorunlarına işaret edebilir. Geç kalmadan doktordan randevu almak önemlidir. Eğer ayak bileğiniz sık sık burkuluyor ya da daha önce kırık yaşadıysanız ve o bölgede tekrar ağrı hissediyorsanız bu durum tedavi edilmemiş bir sorun olabilir. Bu gibi durumlar kontrol gerektirir. Duruş bozuklukları, bel kayması, fıtık gibi problemler; özellikle bel ve sırt ağrılarına neden olur.

Uzun süren ve hareketle artan ağrılarınız varsa ortopedi doktoruna başvurmalısınız. Çocuklarda ayak şekil bozuklukları, içe basma ya da skolyoz gibi durumlar varsa erken müdahale oldukça önemlidir. Bu tür belirtiler gözlemlendiğinde çocuk uzmanına başvurmak gerekir. Bir eklemde aniden ortaya çıkan şişlik, renk değişikliği ve sıcaklık artışı enfeksiyon ya da iltihaplı hastalık belirtisi olabilir. Bu durumda gecikmeden randevu alınmalıdır. Spor esnasında yaşanan zedelenmeler, menisküs yırtıkları, bağ kopmaları veya kas incinmeleri ortopedi alanına girer. Bu gibi şikayetlerde tedavi sürecini başlatmak için doktora başvurulmalıdır.

Ortopedi Uzmanı Cerrahiyi Hangi Süreçte Uygular?

Ortopedi uzmanı önce hastanın ağrı, hareket kısıtlılığı, şişlik gibi şikâyetlerini dinler. Fiziksel muayene ile sorunun kaynağını anlamaya çalışır. Tanıyı netleştirmek için röntgen, MR, tomografi veya ultrason gibi görüntüleme yöntemlerine başvurur. Kırık, çıkık, bağ yırtığı gibi durumlar bu şekilde netleşir. Cerrahi her zaman ilk tercih değildir. Doktor öncelikle ilaç, istirahat, atel, fizik tedavi veya enjeksiyon gibi yöntemlerle tedavi etmeye çalışır. Eğer cerrahi dışı yöntemler işe yaramazsa veya durum acilse (örneğin açık kırık, sinir basısı, ciddi bağ yırtığı), cerrahi müdahale gerekebilir.

Bu karar hastanın genel sağlık durumu ve yaşam kalitesi göz önünde bulundurularak verilir. Cerrahiden önce hasta, işlem hakkında detaylı şekilde bilgilendirilir. Riskler, beklentiler ve iyileşme süreci anlatılır. Cerrahiye hasta onayı alınarak geçilir. Cerrahi, uygun ekipman ve zaman planlamasıyla yapılır. Bazı ameliyatlar acil olabilirken bazıları planlı şekilde gerçekleştirilir. Operasyon gerçekleştikten sonra iyileşme süreci başlar. Fizik tedavi, kontrol randevuları ve gerekirse rehabilitasyon desteği sağlanır.