Artroplasti, hasar görmüş eklemin cerrahi onarılması veya protezle değiştirilmesi işlemidir. Artroplasti ameliyatı ileri derece kireçlenme, romatoid artrit durumunda yapılır. Diğer dejeneratif eklem hastalıklarında da eklem fonksiyonları ciddi bozulduğunda kullanılır.
Artroplasti Ameliyatı Kimlere Yapılır?
Artroplasti, eklem hastalığı veya hasar nedeniyle günlük yaşamı etkileyen hastalara yapılır. İlaç tedavisi, fizik tedavi ve diğer konservatif yöntemler etkili olmadığında cerrahi müdahale gündeme gelir. Bu ameliyatın uygulanabileceği kişiler belirli kriterlere göre değerlendirilir.
İleri derecede kireçlenme hastaları, eklem kıkırdağı aşınmış ve eklem hareketleri ağrılı hale gelmişse artroplastiye adaydır. Kireçlenme nedeniyle eklem yüzeyleri zamanla yıpranır. Hastalar yürümekte, merdiven çıkmakta veya oturup kalkmakta zorlanabilir.
Romatoid artrit gibi iltihaplı eklem hastalıkları da artroplasti gerektirebilir. Bu tür hastalıklarda eklem iltihabı zamanla eklem yapılarına zarar vererek deformitelere yol açar. Ağrının ve hareket kısıtlılığının ilerlediği durumlarda protez ameliyatı kaçınılmaz hale gelebilir.
Ayrıca, travma veya kırık sonrası eklem hasarı yaşayan hastalar da bu ameliyata ihtiyaç duyabilir. Kalça ve diz eklemlerinde kırık sonrası gelişen dejenerasyon, hareket kabiliyetini ciddi kısıtlar. Doğuştan gelen veya sonradan gelişen eklem bozuklukları ve şekil bozuklukları da gerektirir. Özellikle kalça çıkığı gibi doğumsal problemler ilerleyen yaşlarda eklem aşınmasına yol açabilir.
Son olarak, hastanın yaşı ve genel sağlık durumu da ameliyat için önemli bir kriterdir. İleri yaş hastalar için protez ameliyatı sıkça yapılırken, genç hastalarda alternatif tedavi yöntemleri önce denenir. Ancak ağrı ve hareket kısıtlılığı yaşam kalitesini ciddi oranda düşürüyorsa, artroplasti her yaş grubunda uygulanabilir.
Artroplasti Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Artroplasti ameliyatı, hasar görmüş eklemin onarılması veya protezle değiştirilmesi işlemidir. Bu cerrahi müdahale, hastanın eklem ağrısını azaltmayı ve hareket kabiliyetini artırmayı amaçlar. Ameliyatın nasıl yapıldığı, eklemin durumuna, hastanın genel sağlık durumuna ve protez türüne göre değişiklik gösterebilir.
Öncelikle, hasta detaylı muayeneden geçirilir. Röntgen, MR gibi görüntüleme yöntemleriyle eklem hasarı değerlendirilir. Ameliyat günü hastaya genel veya spinal anestezi uygulanır. Genel anestezide hasta tamamen uyutulur. Spinal anestezide yalnızca belden aşağısı uyuşturulur.
Cerrah, ilk olarak hasarlı eklem yüzeyini açmak için cilt ve alttaki dokuları dikkatlice keser. Daha sonra eklem yüzeyindeki aşınmış kemik ve kıkırdak dokular temizlenir. Protezin yerleştirileceği kemik yüzeyi şekillendirilerek uygun hale getirilir. Protez, kemiğe özel bir tıbbi çimento veya vida sistemi ile sabitlenir.
Eğer kısmi protez uygulanıyorsa sadece eklemin aşınmış bölgesi değiştirilir. Tam protezde eklemin her iki yüzeyi de yapay materyallerle kaplanır. Cerrah, protezin yerine tam oturduğunu ve eklem hareketlerinin düzgün olduğunu kontrol eder. Daha sonra kesilen dokular dikilerek ameliyat tamamlanır.
Artroplasti ameliyatı süresi genellikle 1-3 saat arasında değişir. Operasyondan sonra hasta, enfeksiyon ve pıhtı oluşumuna karşı gözlem altında tutulur. Fizik tedavi süreci ise hastanın hareket kabiliyetini hızla kazanmasını sağlamak için ameliyat sonrası dönemde büyük önem taşır.
Artroplasti Ameliyatı Sonrası Süreç Nasıldır?
Artroplasti ameliyatı sonrası süreç, iyileşmeyi hızlandırmak ve en iyi sonucu elde etmek için dikkatlice planlanır. Bu dönemde ağrının kontrol altına alınması ve enfeksiyon riskinin önlenmesi amaçlanır. Ayrıca, eklem fonksiyonlarının yeniden kazandırılması hedeflenir.
Ameliyat sonrası hasta genellikle birkaç saat içinde hareket ettirilmeye başlanır. İlk günlerde hastanede kalış süresi genellikle 3-5 gün arasında değişir. Bu süreçte hastaya ağrı kesiciler ve enfeksiyon riskini önlemek için antibiyotikler verilir. Aynı zamanda, kan pıhtılaşmasını önlemek amacıyla kan sulandırıcı ilaçlar uygulanabilir.
Ameliyat edilen bölgenin iyileşmesi için hastanın erken dönemde kontrollü hareket etmesi önemlidir. Fizik tedavi süreci, ameliyattan sonraki ilk gün başlar ve hastanın yeni eklemine uyum sağlamasına yardımcı olur. Fizyoterapist eşliğinde yapılan egzersizler, eklem hareketliliğini artırır ve kas gücünü korur.
İlk haftalarda yürüteç veya koltuk değneği kullanılması önerilir. Hastalar genellikle 4-6 hafta içinde bağımsız olarak yürümeye başlayabilir. Ancak tam iyileşme süreci 3-6 ay sürebilir. Bu süreçte hastaların ağır kaldırmaktan, ani hareketlerden ve aşırı zorlayıcı aktivitelerden kaçınması gerekir.
Doktor kontrolleri düzenli olarak yapılmalı ve hastanın iyileşme süreci takip edilmelidir. Protezin uzun ömürlü olması için hastanın sağlıklı yaşam tarzı benimsemesi, aşırı kilo almaktan kaçınması ve egzersiz yapması önerilir. Uygun bakım ve fizik tedaviyle, artroplasti ameliyatı hastalara uzun vadede ağrısız yaşam ve hareket özgürlüğü sağlar.